Trong vài năm gần đây, nhượng quyền thương hiệu đã trở thành một xu hướng kinh doanh được nhiều người quan tâm. Từ các chuỗi cà phê, trà sữa cho đến nhà hàng ăn uống, mô hình này được xem như một giải pháp giúp người mới khởi nghiệp giảm thiểu rủi ro, tận dụng thương hiệu sẵn có và nhanh chóng tiếp cận khách hàng. Thế nhưng, khi bước chân vào thực tế, nhiều chủ quán đã nhận ra rằng nhượng quyền không phải con đường màu hồng như họ từng nghĩ.
Một trong những lý do khiến nhiều người lựa chọn nhượng quyền là sự hấp dẫn từ thương hiệu lớn. Họ tin rằng chỉ cần bỏ vốn, mở cửa hàng theo đúng chuẩn, khách hàng sẽ tự tìm đến. Thực tế, việc thừa hưởng công thức, quy trình và chiến lược marketing từ công ty mẹ đúng là một lợi thế, nhưng nó không đảm bảo thành công. Tôi vẫn phải đối mặt với vô vàn thách thức: chi phí đầu tư ban đầu cao, áp lực doanh thu, sự ràng buộc từ hợp đồng và cả bài toán nhân sự.
Sai lầm đầu tiên của tôi là bước vào nhượng quyền với kỳ vọng quá nhiều. Tôi tin rằng mình đang “mua” một mô hình thành công sẵn có, và việc của tôi chỉ là vận hành theo hướng dẫn. Thế nhưng, khi cửa hàng chính thức đi vào hoạt động, tôi nhận ra rằng thương hiệu chỉ cung cấp khung vận hành, còn mọi thứ còn lại – từ quản lý nhân sự, kiểm soát chi phí đến xử lý tình huống phát sinh – vẫn phụ thuộc rất lớn vào người chủ quán. Nếu mình không đủ hiểu biết và không thực sự sát sao, cửa hàng rất dễ vận hành lệch so với kỳ vọng ban đầu.
Một trong những cú sốc lớn nhất khi vận hành quán nhượng quyền là chi phí. Trước khi ký hợp đồng, tôi đã được cung cấp bảng dự toán khá chi tiết. Tuy nhiên, khi vận hành thực tế, nhiều khoản chi phí phát sinh bắt đầu xuất hiện. Ngoài tiền thuê mặt bằng, nhân sự và nguyên liệu, tôi còn phải chi trả phí quản lý định kỳ, các khoản marketing theo yêu cầu của hệ thống, chi phí nâng cấp, thay đổi theo tiêu chuẩn mới. Khi cộng tất cả lại, biên lợi nhuận mỏng hơn rất nhiều so với những gì tôi từng hình dung.
Có giai đoạn quán đông khách, doanh thu nhìn rất “đẹp”, nhưng cuối tháng ngồi tổng kết lại, tôi mới thấy mình gần như chỉ đủ xoay vòng chi phí. Cảm giác “bán càng nhiều càng mệt” là có thật. Lúc đó tôi mới hiểu, nhượng quyền không đồng nghĩa với việc lợi nhuận tự nhiên xuất hiện, mà đòi hỏi người vận hành phải cực kỳ chặt chẽ trong kiểm soát chi phí.
Một điều nữa mà tôi chỉ nhận ra sau khi bắt đầu kinh doanh là không phải thương hiệu nhượng quyền nào nổi tiếng cũng phù hợp với mình. Tôi chọn thương hiệu dựa nhiều vào độ phủ và hình ảnh bên ngoài, nhưng lại chưa đánh giá kỹ mức độ phù hợp với vị trí mặt bằng, phân khúc khách hàng khu vực và khả năng tài chính của bản thân. Khi mô hình không thật sự “ăn khớp” với thị trường xung quanh, áp lực doanh thu trở nên rất lớn, dù thương hiệu vẫn có tiếng.
Trong quá trình vận hành, tôi cũng nhận ra rằng nhượng quyền không hề giúp tôi “nhàn” hơn. Ngược lại, tôi phải học rất nhanh và rất nhiều. Từ việc đọc hiểu báo cáo, kiểm soát định mức nguyên liệu, quản lý nhân sự đến việc xử lý các tình huống phát sinh hàng ngày. Nếu không trực tiếp tham gia và hiểu rõ vận hành, tôi gần như không thể kiểm soát được cửa hàng của chính mình.
Một điểm khiến tôi trăn trở khá nhiều là mức độ hỗ trợ từ bên nhượng quyền. Giai đoạn đầu, khi khai trương, mọi thứ diễn ra khá suôn sẻ với sự hỗ trợ sát sao. Nhưng khi quán đi vào vận hành ổn định, tôi nhận ra rằng mình cần chủ động rất nhiều hơn là chờ đợi sự hỗ trợ. Điều này không hẳn là tiêu cực, nhưng nếu bước vào nhượng quyền với suy nghĩ “có hệ thống lo hết”, bạn sẽ rất dễ rơi vào thế bị động.
Sau một thời gian vận hành, tôi dần thay đổi cách nhìn về nhượng quyền. Tôi không còn xem đây là con đường nhanh hay dễ, mà là một hình thức kinh doanh đòi hỏi sự nghiêm túc, kỷ luật và tư duy dài hạn. Nhượng quyền chỉ thực sự phù hợp khi người chủ quán sẵn sàng học hỏi, tuân thủ quy trình và chấp nhận rằng kết quả kinh doanh phụ thuộc rất lớn vào chính mình.
Nếu được quay lại thời điểm trước khi ký hợp đồng nhượng quyền, có lẽ tôi vẫn sẽ cân nhắc mô hình này, nhưng với một tâm thế hoàn toàn khác. Tôi sẽ tìm hiểu kỹ hơn về chi phí vận hành thực tế, nói chuyện với những người đang vận hành quán nhượng quyền, đánh giá kỹ sự phù hợp của mô hình với bản thân và khu vực kinh doanh, thay vì chỉ nhìn vào hình ảnh và những con số được vẽ ra.
Nhượng quyền không phải con đường màu hồng, nhưng cũng không phải là con đường sai. Nó chỉ trở nên rủi ro khi người tham gia bước vào với quá nhiều kỳ vọng và quá ít sự chuẩn bị. Với tôi, bài học lớn nhất sau hành trình này là: dù chọn nhượng quyền hay tự làm, người kinh doanh vẫn phải hiểu rõ vận hành, kiểm soát được tài chính và sẵn sàng đối mặt với áp lực thực tế.
=> Xem ngay 7 điều cần lưu ý khi kinh doanh nhượng quyền F&B
Hy vọng rằng những chia sẻ này sẽ giúp những ai đang cân nhắc nhượng quyền có thêm một góc nhìn chân thực hơn, để không bị cuốn theo những lời quảng bá hấp dẫn mà bỏ qua những yếu tố cốt lõi quyết định sự sống còn của một quán ăn F&B.
